Hervorming werkloosheidsuitkering: wat betekent dit voor OCMW’s?

Vanaf 1 januari 2026 treedt een belangrijke hervorming in werking: de werkloosheidsuitkering wordt beperkt in de tijd. Dat betekent dat een grote groep mensen hun recht op werkloosheid zal verliezen en aanklopt bij het OCMW voor steun. Voor de sociale diensten betekent dit niet alleen een grotere instroom van dossiers, maar ook een zwaardere financiële en organisatorische last. Om de lokale besturen tegemoet te komen, werkte de federale regering een compensatieregeling uit. De grote lijnen zijn intussen bekend, maar pas na goedkeuring in het parlement weten we met zekerheid hoe dit beleid er finaal zal uitzien.

De belangrijkste elementen:

  • Leefloon: volledige terugbetaling in 2026 voor de eerste nieuwe aanvragen, dalend naar 75% vanaf 2029. Voor latere aanvragen geldt een bijkomende toelage van 15%.
  • GPMI: vanaf 2028 een bonus-malusregeling: hoe meer cliënten een GPMI hebben, hoe hoger de toelage (tot 15%).
  • Duurzame tewerkstelling: extra premie voor cliënten die binnen 4 jaar na hun aanvraag minstens 1 jaar aan de slag gaan. 
  • Personeelskosten: bijkomende toelage van €518 per dossier per jaar voor de eerste golf van cliënten.

In totaal voorziet de federale regering bijna 1,25 miljard euro tussen 2026 en 2029. 

Toch blijven er veel vragen: de compensaties zijn deels uitdovend, er komt een complex systeem van codes en terugbetalingen, en de praktische uitvoerbaarheid voor sociale en financiële diensten is nog onduidelijk.

Wat wél zeker is: OCMW’s zullen een cruciale rol spelen in de opvang en begeleiding van duizenden nieuwe cliënten.

Goede voorbereiding en afstemming binnen het bestuur zijn dus noodzakelijk.

  • Vroegtijdige inschatting van de instroom
      • Maak een impactanalyse op basis van de RVA-gegevens (bijv. hoeveel inwoners hun werkloosheidsuitkering verliezen vanaf 2026). (cf. Rekentool VVSG)
      • Gebruik dit om scenario’s te ontwikkelen voor budget, personeelsinzet en extra werkdruk.
  • Samenwerking met financiële dienst
      • Organiseer nu al afstemming tussen sociale en financiële diensten, zodat iedereen vertrouwd raakt met de nieuwe codes en begrotingsartikels.
      • Stel een interne leidraad of stappenplan op: wie koppelt dossiers aan de juiste code, wie controleert, hoe wordt dit opgevolgd?
  • Communicatie naar burgers
      • Bereid een informatiefolder of infopagina voor die uitlegt wat de hervorming betekent en wanneer iemand bij het OCMW terecht kan.
      • Zet in op laagdrempelige infoavonden of spreekuren waar burgers terechtkunnen met hun vragen.
  • Coaching en opleiding van maatschappelijk werkers
      • Voorzie extra vorming rond GPMI, verblijfsstatuten en budgetbeheer, zodat medewerkers voorbereid zijn op de toename van complexe dossiers.
      • Organiseer intervisiemomenten of terugkomdagen voor maatschappelijk werkers om casussen te bespreken en kennis te delen.
  • Regionale samenwerking
      • Werk samen met naburige gemeenten of binnen het sociaal huisverband om gezamenlijke opleidingen, draaiboeken en expertisedeling op te zetten.
      • Denk aan een pool van gespecialiseerde medewerkers (bv. woonconsulent, jurist) die intergemeentelijk kan worden ingezet.
  • Digitale en administratieve ondersteuning
      • Vraag nu al aan de softwareleverancier hoe en wanneer de RVA-gegevensstromen geïntegreerd worden.
      • Maak gebruik van dashboards of interne rapporten om de instroom en de kostenevolutie in real time te monitoren